ЗМІНА назв місцевостей в Горлицькому повіті після акції «Вісла»

(бг)ІСТОРІЯ2008-10-24

До історії асиміляції Польщею української спадщини після 1944 р.

Одною зі стратегій асиміляції української культурної спадщини з польською культурою була після акції “Вісла” зміна назв місцевостей. На Лемківщині до 1947 р. існувало кілька подвійних географічних назв місцевостей, у яких друга частина була прикметниковою формою етноніму, наприклад Королева- Руська, Королик-Волоський, Ропиця-Руська.
Назва Устя-Руського змінювалася двічі. Уперше – за рішенням ряшівського воєводи від 14 червня 1948 р., замість слова “Руське” появилося “Карпатське”. Удруге: 19 серпня 1949 р., коли замість “Kaрпатське” появилося “Горлицьке” (рішення у цій справі прийняв міністр громадської адміністрації).

Юридичною основою було розпорядження президента Речі Посполитої від 24 жовтня 1934 р. Назву Ропиці-Руської змінено на початку 1950 р. на Ропицю-Ґурну (на початку 90-х рр. на виїзному засіданні Комісії національних та етнічних меншин П. Троханівський виразно звертав увагу на брак аналогії щодо долі назви “РопицяРуська” з долею назви “Ропиця-Польська”, якій пoвернено давню назву, змінену попередньо на “Ропиця-Дольна”.)
Підготована тут збірка документів – чи не перша документальна публікація з історії топонімічних ініціатив польської державної адміністрації перших післявоєнних років. Документи показують зовнішній механізм зміни назв кількох русинських сіл центральної Лемківщини. Публіковане листування відбиває класичну чиновницьку ситуацію, коли причиною будьчого може бути тільки адміністративне рішення вищого органу.
Нові назви виявляють, що їхнім авторам ішлося про ліквідацію асоціації з руськістю. На території центральної Лемківщини вона асоціювалася польським чиновникам однозначно з українськістю. (бг)

ДОКУМЕНТИ

1
16 вересня 1949 – Повідомлення Повітового староства в Горлицях управам ґмін про зміну назв деяких місцевостей

Gorlice, dnia 16 września 1949 r.
Starosta Powiatowy Gorlicki
L.A. S/1/49
Zmiana nazw miejscowości
Według rozdzielnika

Rozporządzeniem Ministra Administracji Publicznej z dnia 19 sierpnia 1949 roku wydanym na podstawie art. 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 października 1934 r. o ustalaniu nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych oraz o numeracji nieruchomości (Dz. U. RP nr 36 poz. 251) – zmienione zostały na terenie powiatu gorlickiego nazwy następujących miejscowości:
1. Ropica na Ropica Dolna1,
2. Ropica Sękowska2 na Ropica Górna,
3. Różanów na Rożnowice,
4. Smerekowiec na Świerkowice,
5. Uście Karpackie na Uście Gorlickie.
W stosunkach publicznych wolno używać nazw wymienionych miejscowości tylko w wyżej ustalonym brzmieniu.
Rozporządzenie powyższe weszło w życie z dniem ogłoszenia go w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej Monitor Polski nr A-59 z dnia 3 września 1949 r.

Starosta Powiatowy
Żurowski Mieczysława

Ориґінал, машинопис.
Державний архів у Ряшеві (далі: ДАР) –
Відділ у Сколошині, Повітове горлицьке староство (далі: ПГС). с. 4, а. 19.

1 Первісна назва: Ропиця-Польська.
2 Первісна назва: Ропиця-Руська.
a Підпис власноручний.


2
25 січня 1950 – Прохання Окружного суду в Яслі з’ясувати причини зміни назви місцевості Устя-Руське

[a]
Dnia 25 stycznia 1950 r.
R.S.II.200

Do Starostwa Powiatowego w Gorlicach
W sprawie rejestrowej uprasza się o wyjaśnienie, kiedy i na podstawie jakiego rozporządzenia zmieniono nazwę miejscowości “Uście Ruskie” na “Uście Karpackie”, a następnie na “Uście Gorlickie”.
Sędzia Okręgowy
/T. Pronyszyn/b

Ориґінал, машинопис.
ДАР – Відділ у Сколошині, ПГС.
с. 4, а. 25
.

a Печатка Окружного Суду в Яслі.
b Підпис власноручний.


3
10 лютого 1950 – Пояснення Повітового староства про причини зміни назви місцевості Устя-Руське
Starosta Powiatowy Gorlicki Gorlice, dnia 10 lutego 1950 r.
L.A.8/1/49
Do Sądu Okręgowego w Jaśle
W odpowiedzi na tamt[ejsze] pismo z dnia 25 stycznia 1950 r. nr R.S.II/200 – donoszę co następuje:
rozporządzeniem Wojewody Rzeszowskiego z dnia 14 czerwca 1948 r. L.SA. III.b./6/48 ogłoszonym [w] rzeszowskim Dzienniku Wojewódzkim nr 5 z dnia 10 lipca 1948 r. zmieniono nazwę miejscowości Uście Ruskie na Uście Karpackie, a rozporządzeniem Ministerstwa Administracji Publicznej z dnia 19 sierpnia 1949 r. ogłoszonym w Dzienniku Urzędom Rzeczpospolitej Polskiej Monitor Polski nr A-59 z dnia 3 września 1949 r. zmieniono nazwę miejscowości na Uście Gorlickie.
Starosta Powiatowy
/Żurowski Mieczysław/а

Ориґінал, машинопис.
ДАР – Відділ у Сколошині, ПГС.
c. 4, а. 27.

а Підпис власноручний.


4
28 січня 1950 – Повідомлення ряшівського воєводи Яна Мірека для Повітового староства в Горлицях про рішення щодо пропозиції Ґмінної народної ради в Гладишеві змінити назву гори Маґура
Wojewoda Rzeszowski Rzeszów, dnia 28a stycznia 1950 r.
L.: S.A. I-2c-9/49
Sprawa przemianowania góry Magury w powiecie gorlickim

Do ob. Starosty Powiatowego w Gorlicach
Na skutek zawiadomienia Komisji Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministrze Admin[istracji] Publicznej z dnia 13/XII 1949 r. O.T. 2223-1 proszę o powiadomienie Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Gładyszowie jak następuje:
W związku z pismem Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Gładyszowie pow. Gorlice /z dnia 13/VI 1949 r./ Komisja Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministrze Admin[istracji] Publicznej na swojej XII Sesji Plenarnej w dniu 3 grudnia br. zastanawiała się nad przedstawionym jej wnioskiem uczczenia bohaterskiego generała Świerczewskiego przez nazwanie jego nazwiskiem Góry Magury. Komisja przyszła jednak jednomyślnie do przekonania, że rzeczony wniosek, tak jak go zgłoszono, jako nie przemyślany dostatecznie, nie nadaje się do zatwierdzenia. Magura, o którą chodzi wnioskodawcom, nie jest górą, lecz pasmem górskim, złożonym z licznych wzniesień (zob. Słownik geogr[aficzny], V. 889/9). Trudno całe pasmo w myśl wniosku nazwać górą (!), w tym razie górą generała Świerczewskiego. Poza tym Magura jako nazwa wyniosłości powtarza się wielokrotnie na obszarze karpackim. Nazwą tą określa się także pewne horyzonty geologiczne miejscowych gór (piaskowce mazurskie). Gdyby zatem mimo tych uwag wnioskodawcy, nie znalazłszy innego sposobu, trwali nadal przy swoim wniosku uczczenia pamięci bohaterskiego generała przez nazwanie jego nazwiskiem jednej z licznych Magur, musieli by wskazać, o którą chodzi. Komisja Ustalania Nazw Miejscowości tylko wówczas będzie w stanie wypowiedzieć swoja ostateczną opinię.
p.o. wojewody:
(Jan Mirek)b

Ориґінал, машинопис.
ДАР – Відділ у Сколошині, ПГС.
с. 4, а. 33.

a Вписано від руки.
b Підпис власноручний.


5
23 березня 1950 – Інформація Повітового староства в Горлицях судовому виконавцеві міського суду в Новій Солі щодо назви села Ропиця-Руська
[a] Gorlice, dnia 23 marca 1950 r.
L.dz. Og.15/3/50

Do Komornika Sądu grodzkiego w Nowej Soli
W odpowiedzi na tamt[ejsze] pismo z dnia 21 marca 1950 r. nr K.M. 201/50 zawiadamiam, że w powiecie gorlickim znajduje się miejscowość Ropica Górna należąca do Urzędu Pocztowego Sękowa.
Wyjaśniam, że miejscowość Ropica Górna jest identyczna z dawną nazwą tej miejscowości Ropica Ruska.
Nazwa miejscowości Ropica Ruska została bowiem w roku bieżącym zmieniona na Ropica Górna.
Starostwo Powiatowe
w/z
mgr Kuźniarski Janb
p.o. wicestarostу

Ориґінал, машинопис.
ДАР – Відділ у Сколошині, ПГС.
с. 18, а. 18.

a Печатка Повітового горлицького старости.
b Підпис власноручний.

“Наше слово” №43, 26 жовтня 2008 року {moscomment}

Поділитися:

Категорії : Історія

Залишити відповідь

Ваша e-mail адреса не оприлюднюватиметься. Обов’язкові поля позначені *

*
*