Miron Sycz, рosel na Sejm RP ■ ПОГЛЯДИ ■ 2010-05-07
Panie Marszałku, Wysoka Izbo!
63 lata temu 28 kwietnia 1947 roku rozpoczęła się akcja “Wisła”. Polegała ona na przymusowym wysiedleniu ponad 140 tys. mieszkańców południowo-wschodniej Polski, obywateli polskich narodowości ukraińskiej. Decyzję o wysiedleniu podjęło Biuro Polityczne KC Polskiej Partii Robotniczej. Chociaż bezpośrednim pretekstem akcji było zastrzelenie generała Karola Świerczewskiego, współodpowiedzialnego za represje wobec żołnierzy AK, w rzeczywistości akcja “Wisła” miała za cel ostateczne rozwiązanie kwestii ukraińskiej w Polsce, czyli pełną asymilację ludności.
Akcja “Wisła” objęła 3 województwa – krakowskie (ponad 10 tys. osób), rzeszowskie (ponad 85 tys.) i lubelskie (prawie 45 tys.). Mieszkańców tych przesiedlono do 71 powiatów położonych w województwach: białostockim (995 osób), gdańskim (5280 os.), koszalińskim (31169 os.), olsztyńskim (56 625 os.), opolskim (2542 os.), poznańskim (1437 os.), szczecińskim (15058 os.), wrocławskim (15491 os.) i zielonogórskim (1950 os.).
W ramach tej akcji bez sądu uwięziono również prawie 4 tys. Ukraińców w Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie, byłym niemieckim podobozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Na skutek niedożywienia, tortur i przesłuchań w nieludzkich warunkach zmarły tam 162 osoby.
W wyniku akcji “Wisła” rozerwano więzi rodzinne, zniszczono szkolnictwo, struktury Cerkwi greckokatolickiej i prawosławnej, spółdzielczość. Kilkadziesiąt wsi zniknęło z oblicza ziemi. Bezpowrotnie utracono bogactwo kultury pogranicza.
Przez długie lata ludność ukraińska nie miała możliwości zachowania i rozwoju swojej kultury. Zabroniono praktyk religijnych i kształcenia dzieci w języku ojczystym. Z trudem odradzało się życie kulturalne i religijne. Skutki akcji “Wisła” są odczuwane do dziś. Komunistyczna propaganda stworzyła negatywny stereotyp Ukraińca, którego obraz próbuje się często odgrzewać i obecnie.
W ciągu lat nieprzychylnej polityki komunistycznych władz Polski do 1989 r. asymilacji uległo kilkadziesiąt tysięcy osób. Potwierdza to Narodowy Spis Powszechny w 2002 r., w którym przynależność do mniejszości ukraińskiej zadeklarowało zaledwie 36 tys. osób.
W 1990 roku Senat Rzeczypospolitej potępił akcję “Wisła”, w 2002 roku Prezydent Aleksander Kwaśniewski wyraził ubolewanie z powodu przeprowadzenia tej akcji, a w 60 rocznicę wysiedlenia w 2007 roku Prezydent RP Lech Kaczyński i Prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko we wspólnym oświadczeniu potępili akcję “Wisłę”, stwierdzając, że była sprzeczna z podstawowymi prawami człowieka.
Do tej pory jedynie Sejm Rzeczypospolitej nie zajął stanowiska w tej sprawie. Nie uregulowana została kwestia rekompensat za utracone mienie, nie rehabilitowano byłych więźniów obozu w Jaworznie.
Czas to zmienić. Trudno wyobrazić sobie budowanie dobrych stosunków polsko-ukraińskich bez całkowitego zamknięcia tych kwestii. Dziękuję bardzo. (oklaski)
Warszawa, 28 kwietnia 2010
“Наше слово” №19, 9 травня 2010 року
