Богдан Гук ■ ІСТОРІЯ ■ №32, 2012-08-05
ДОКУМЕНТИ
2
Постій [середня Лемківщина], 18.11.1946 р. – Польськомовний переклад здавально-приймального протоколу про передання двох районів зі складу надрайону «Бескид» у склад надрайону «Верховина».
H–11, t. 6, str. 44-46
aMateriał do części opisowej
Tłumaczenie z języka ukraińskiego struktury kierownictwa nadrejonu „Werchowyna”
P r o t o k ó ł
przekazania terenu rejonów VII i VIII Nadrejonu „Beskid” – zgodnie z rozkazem o[rganizacyjnego] p[rowidnyka] z dnia 27.10.1946 r.
Sprawy organizacyjne:
Do nadrejonu „Werchowyna” przekazuje się z nadrejonu „Berskid” byłe rejony VII i VIII z liczbą punktów zaludnionych 157, w tej liczbie 4 miasta powiatowe i 7 miast mniejszych.
Skład personalny pracowników:
Rejon VII (I)
1. pr[owidnyk] rej[onu]– k[olega] „Czernyk”;
2. Ref[erent] organ[izacyjny] – k[olega] „Zen”;
3. Ref[erent] gospod[arczy] – k[olega] „Serhij”;
4. Podref[erent] SO – k[oleżanka] „Wira”;
5. Maszynistka – k[oleżanka] „Lida”.
Kuszcz[owe] Kierownictwo Ogniw:
I.
T.K.6 – k[olega] „Buria”;
K.H.7 – k[olega] „Chytryj”8;
(3 strzelców);
II.
T.K. – k[olega] „Czaban”9;
K.H. – k[olega] „Czajka”;
(5 strzelców);
III.
T.K. – k[olega] „Pimsta”;
K.H. – k[olega] „Triska”;
(5 strzelców).
Rejon VIII (II)
1. Ref[erent] organ[izacyjny] – k[olega] „Rusłan”;
2. Ref[erent] gospod[arczy]– k[olega] „Zoriw”
3. Podref[erent] SO – k[oleżanka] „Iwanka”;
4. Sanitariuszka przy ref. S[łużby] Z[drowia] – k[oleżanka] „Odarka”.
Kuszcz Kierownictwo Ogniw:
I.
T.K. – k[olega] „Wujko”10;
K.H. – k[olega] „Łyman”;
(3 strzelców);
II. – (nie obsadzony);
III.
T.K. – k[olega] „Czornyj”;
(5 strzelców).
B[ojówka] S[łużby] B[ezpieczeństwa]
a) dowódca – k[olega] „Hriznyj” oraz 4 strzelców.
Uwaga: przewodniczący rejonu VIII (II) kolega „Andrij” (były „Sianowyj”) zginął 17.10.1946 r. Referent propagandy, kolega „Metysław” (były „Zołotar”) ze względu na brak pracowników pozostaje w nadrejonie „Werchowyna”.
Na przestrzeni miesiąca października zmobilizowano i zaangażowano do pracy
w kuszczach rejonu VII (!) dwóch strzelców.
Liczba sympatyków w poszczególnych rejonach według stanu na dzień 30.10.1946 r. wynosi: w rejonie VII (!) 71, w rejonie VIII (II) 67 mężczyzn i kobiet.
Majątek organizacyjny:
(według stanu na 31.10.1946 r.)
a) artykuły:
1. margaryna suszona 10 kg; 2. ogórki kiszone 100 kg; 3. cebula 226 kg; 4. czosnek 35 kg; 5. suchary żytnie 60 kg; 6. mięso wołowe 550 kg; 7. mięso wieprzowe 400 kg;
8) masło 30 kg; 9. smalec. 60 kg; 10. kiełbasa
15 kg; 11. konserwy mięsne 55 szt.; 12. konserwy jarzynowe 80 szt.; 13. konserwy mleczne
75 szt.; 14. jaja konserwowe 20 kg; 15. sól 200 kg; 16. cukier 2 kg; 17. kawa 4 kg; 18. cykoria
1 kg; 19. ser 60 kg; 20. miód 13 litrów; 21. wełna 10 kg; 22. konie 6 szt.; 23. gwoździe 2 kg; 24. przędza 24 szpule; 25 wiadra 2 szt.; 26. siodła
2 szt.; 27. maszyna do pisania (ukraińska)
1 szt.; 28. maszyna do pisania (polska) 1 szt.;
29. zeszyty 55 szt.; 30. kalka maszynowa 20 arkuszy; 31. ołówki zwykłe 152 szt.; 32. ołówki chemiczne 20 szt.; 33.koperty 150 szt.; 34. płaszcze 4 szt.; 35. futro 1 szt.; 36. płaszcze kobiece 1 szt.; 37. kurtki skórzane 2 szt.; 38. kurtka cywilna 1 szt.; 39. bluzy 4 szt.; 40. spodnie skórzane 1 szt.; 41. ubranie cywilne 1 szt.; 42. spódnice 2 szt.; 43. sukienki 2 szt.; 44. bluzki kobiece 1 szt.; 45. koszule 16 szt.; 46. kalesony 6 szt.; 47. prześcieradła 8 szt.; 48. półbuty męskie 2 pary; 49. półbuty kobiece 2 pary; 50. trzewiki męskie 1 para; 51. buty 1 para; 52. sznurowadła 100 szt.; 53. nici 20 szpulek; 54. tasiemka 10 m; 55. serwetki 2 szt.; 56. knot 10 m; 57. farba do płótna 30 szt. 58. guziki do koszul 20 tuzinów; 59. proszki do pieczenia 50 szt.; 60. świeczki 25 szt.; 61. żarówki 30 szt.; 62. zapałki 300 paczek; 63. patefony 2 szt.; 64. aparaty telefoniczne 5 szt.; 65. zegarki budzik
2 szt.; 66. zegarki 4 szt.; 67. materiał na bandaże 20 m; 68. materiał niebieski 9 m; 69. materiał czarny 16 m; 70. materiał migdałowy 3 m; 71. materiał letni 12 m; 72. watalina 10 m; 73. firanki 2 szt.; 74. pończochy dziecięce 9 par; 75. trzewiki używane 3 pary.
b) gotówka (według stanu na 31.10.1946 r.)
– 17. 929 zł. Słownie: siedemnaście tysięcy dziewięćset dwadzieścia dziewięć).
W czasie przekazywania omówiono charakterystykę terenu, warunki pracy, charakterystykę wszystkich pracowników organizacyjnych, miejscowej ludności oraz sprawę łączności między nadrejonami. Również podano w oddzielnym wykazie ilość różnej naszej literatury i wydań wysyłanych do rejonów VII i VIII w okresie od lutego 1946 r. oraz wydano z archiwum ośrodka nadrejonu „Beskid” wszystkie rzeczy dotyczące terenu przedmiotowych rejonów.
Przekazał: Przejął:
„Mar”11 „Robert”12
Obecni przy przekazaniu:
„Da-ko”
„Ostap”
Postój, dnia 18.11.1946 r.
Tłumaczył Władysław Jary
3
Виписки невідомого працівника Управління безпеки зі службового блокнота Ірини Тимочко–«Христі» з інспекції VII району надрайону «Бескид» у липні 1946 р.
H–11, t. 6, str. (notes) 109
Pseudonimy (nie wszystkie czytelne) ujęte
w notesie prowadzonym przez referenta gospodarczego w nadrejonie „Beskid” Tymoczko Irenę ps. „Chrystia”13 w czasie wizytacji rejonu VII początkiem lipca 1946 r.14
”Puchacz”15 – funkcja w rejonie VII. Końcem czerwca 1946 r. udał się na teren nadrejonu „Beskid” w okolice Komańczy, skąd od 28 VI prowadzi „Chrystię” z towarzyszącymi jej osobami na teren rejonu VII i VIII. 30 VI nocą przechodzą koło Barwinka, następnie przez spaloną wieś Smereczne udają się w kierunku Ropiankib. 1 VII nad ranem zatrzymują się w lesie nad Ropiankąb16. „Puchacz” schodzi do wioski, skąd po pewnym czasie powraca z referentem organizacyjnym rejonu VII ps. „Sokił”17. Razem zmieniają miejsce postoju w lesie po drugiej stronie wioski, skąd po dłuższej rozmowie odchodzi do Ropiankib „Sokił” z „Puchaczem,” a pozostali odpoczywają.
3 VII w dalszej drodze koło Pętnej18 następuje spotkanie „Chrysti” z kuszczowym
ps. „Wujko” i towarzyszącymi mu osobami ps. „Tychyj” i „Smyrnyj”19. Tam „Chrystia” pozostaje do dnia następnego.
4 VII wieczorem przyszła tam „Parania” powiadamiając „Chrystię”, że prowidnyk rejonu z bojówką czekają na nią na Magurze. W nocy wyruszają w drogę i nad ranem
5 VII na Magurze następuje spotkanie. „Chrystia” zapoznaje się z prowidnykiem rejonu ps. „Smyrnyj”, rozmawiają długo o sytuacji,
o sprawach gospodarczych rejonu, o udanych akcjach, planują przy tym następną akcję na Gładyszów. W nocy tego dnia „Chrystia” bierze udział z trzema bojówkarzami w napadzie na sklep spółdzielczy i Urząd Gminy w Gładyszowie.
W dniu następnym, 6 VII, „Chrystia” wspólnie z referentem ps. „Zoriw” dokonuje inwentaryzacji zdobytych podczas udanej akcji produktów żywnościowych, materiałów tekstylnych, ponad 42 000 zł i innych artykułów. Wieczorem tegoż dnia w lesie nad Magurą urządzają huczną zabawę z okazji udanej akcji, która trwa do późnych godzin nocnych. Z „Chrystią” bawi się i śpiewa piosenki bardzo wesoły i towarzyski kolega ps. „Hucuł”. Przy „Chrysti” ciągle pozostaje koleżanka
ps. „Parania”.
W dniu 11 VII 1946 r. w okolicy Łosia „Chrystia” prowadzi odprawę z kierownictwem rejonu VII. Sprawozdanie składa referent organizacyjny „Sokił”, który funkcję organizacyjną pełni od kwietnia 1946 r. Rejon VII liczy 150 wiosek i jest podzielony na 4 kuszcze.
Kuszcz nr 1 „Krywka” liczy 30 wiosek – „Czaban”, 2 strzelców; kuszcz nr 2 „Bałka” liczy 43 wioski – „Wesełyj”, „Pimsta”,
6 strzelców i 1 kobieta; kuszcz nr 3 „Hołos” liczy 36 wiosek – „Wujko”, „Oreł”, „Czura”,
5 strzelców i 3 kobiety, w tym „Sonia”; kuszcz nr 4 „Krutia” liczy 44 wioski, prowadzi 1 człowiek.
– „Zołotar” – referent propagandy od 7 IV 1946 r., referuje swoje problemy, duże trudności w pracy;
– „Zoriw” – referent gospodarczy od 15 V 1946 р., referuje również poważne trudności w pracy;
– „Pimsta” – dobry gospodarczy, a jednocześnie propagandzista, zwiadowca i sanitariusz;
– „Czura” – pracowity, uczciwy, solidny;
– „Sonia” – bardzo pracowita i oddana sprawie;
– „Myrosława” – sanitariuszka Służby Zdrowia, referuje, narzeka na brak leków, pełni tę funkcję od kwietnia 1946 r.;
– „Chytryj” – sanitariusz kuszcza nr 3, dobry;
– „Oksana” – referent „Żinoctwa” – d/s kobiet od 8 V 1946 r.
Brak dalszego ciągu to jest odprawy w rejonie VIII.
________________
a Написано від руки.
6. T.K. – Скорочення не вдалося розшифрувати, імовірно, ідеться про провідника куща.
7. K.H. – Скорочення не вдалося розшифрувати, імовірно, ідеться про командира кущової боївки.
8. «Хитрий» – Дмитро Дзьопа, нар. 1925 р. в Ясюнці.
9. Григорій Кисілевський–«Чабан» – уродженець Брунарів, зв’язковий.
10. Дмитро Тиханич – «Вуйко» – уродженець Панкної, у 1918–1919 рр. член Українських січових стрільців, під час війни діяв як член Українського допомогового комітету в Горлицях, провідник І куща в II районі надрайону «Верховина», але, як здається, також цього ж самого куща в VIIІ районі «Бескиду». Убитий 1947 р. на території Чехословаччини.
11. Степан Ґолягш–«Мар» – у 1945–1947 рр. провідник надрайону «Бескид».
12. Степан Яросевич–«Роберт» – d лютому 1945 – серпні 1946 р. господарчий референт надрайону «Холодний Яр», з серпня 1946 р. до січня 1947 р. провідник надрайону «Верховина». Убитий в сутичці з ВР 20 січня 1947 р. біля Святкової-Великої.
13. Ірина Тимочко–«Христя» – від листопада 1946 р. до січня 1947 р. господарчий референт надрайону «Верховина», згодом провідник цього надрайону. У її спогадах є згадка про цей записник: «З того часу збереглися мої записи, завдяки яким можливе більш докладне відтворення певних фактів, подій і навіть дат» (с. 146).
14. Про прихід «Христі» на територію VI району, див. Ярослава Філь, «Оглянувшись
у минуле», Варшава 2003, с. 89.
15. Микола Філь–«Пугач» – нар. 4 грудня 1922 р., провідник VI району надрайону «Бескид»; у 1942–1944 рр. навчався в Українській вчительській семінарії в Криниці.
b В ориґіналі помилково Ropienki.
16. В Роп’янці народилися та проживали два двоюрідні брати, кожен на ім’я та прізвище Михайло Федак; у 1942–1944 рр. вони навчалися в Українській вчительській семінарії
в Криниці.
17. Ідеться про Михайла Федака–«Сокола», від квітня 1946 рр. організаційний референт
VII району надрайону «Бескид», восени 1946 р. призначений провідником І району надрайо-ну «Верховина».
18. Панкна – українське село Горлицького повіту, у 1945–1947 рр. завдяки поставі мешканців один з центральних пунктів підтримки українського підпілля в середній Лемківщині.
19. Михайло Федак–«Смирний» – у 1945–1946 рр. провідник VII району надрайону «Бескид», а з осені 1946 р. провідник ІІ району надрайону «Верховина».
Публікацію підготував Богдан ГУК
