ЛЕМКІВСЬКА СТОРІНКА ■ №46, 2018-11-18

Від 11 до 21 жовтня в лігницкій Галерії штуки можна било обзерати виставу XVIII Лемківскій Єрусалим «Пеклонебо». Проєкт тот, як вшитки знаме, є авторством Обєднаня лемків, што року вказуваний є з іншом темом в різних містах Польщи.

В тим році темом било небо і пекло.  Хоц нихто з нас не видів ани пекла, ани неба, кожен з нас не раз в своїм житю односився в своїх думках і словах до неба і пекла. Од віків небо і пекло все родило в серцях люди мрію, штоб там попасти – як до неба, і страх, штоб там ніколі не попасти – як до пекла. В нашій історії все так било, хоц і деяки повідали, што находили пекло або небо ціж на землі. В горах перед вигнаньом подібно билі таки баби, што моглі чорта з пекла випровадити. І як парубок з таком ся оженив, то на 100% повірив в пекло юж на наступний ден по слюбі. Але то билі інши часи. Дякувати, гнеска юж не є таких баб і дівок.

А тоти люде, яки нашлі небо на землі, то за барз нікому про тото не повідалі, штоб ніхто ім го не вкрав. Хоц, колі почуєме, щто повідалі люде, котрих вигнано в 1947 році, то зрозумієме, што там лішилі своє земскє небо. А на заході не єден ден ім припоминав, што ціж є земскє пекло створене не през чортів, лем злих люди.

Небо і пекло на XVII Лемківскім Єрусалимі є міцно повязане з працями-образами нашого покійного, відомого лемківского маляря Юрія Новосільского. На його працях барз часто видиме небо. Воно є вкрите, а може символічні вказане в синім кольорі, котрий так часто є головний, або не запертий іншима кольорами.

Небо і пекло для митців є барз особисте і то видно власне на образах XVII Лемківского Єрусалима.Там є добро і зло, правда і брехня, краса і бридота, тепло і зимно, історія і гнесьні часи… Але і іх думки, яки часто досягают неба і пекла, ідучи през житя з артистом, де є сакрум і профанум.

Каждий з них інакше смотрится на своє небо і пекло. Наприклад, Йоанна Земанек видит пекло в ружовій барві, бо єй пекло є жіноче, а кольор жіночий – то рожевий. А Пйотр Боґатка видит дорогу до неба і пекла, як сходи, на котрих є терпіня, яке єдних тягне в дів до пекла бо творят терпіня, а інши ідут до неба, бо в терпіню однаходят віру в Бога.

Так што вистава є барз різноманітна і богата. В каждим будит особисті емоції і вражиня, длятого треба самому єй обзерати, штоб вповні єй зрозуміти і відчути. А праці свої на ній вказуют: Юрій Новосільский, Анджей Шевчик, Ґжеґож Штвєртня, Йоанна Земанек, Наталія Гладик, Малґожата Мацьковяк, Матеуш Будзиньский, Аркадіуш
Андрейков, Пйотр Боґатка, Олексій Хорошко.

На виставі представлено праці з засобів: Міской галерії мистецтва в Лодзі, Галерії Стармах, Фундації св. Володимира Хрестителя Київской Руси. Проєкт «Лемківскій Єрусалим» може не є найвекшим проєктом ОЛ, але, напевно, має в собі двері, яки отверают Лемковину для гнесьного світа артистичного Польщі і не лем. ОЛ не хце вказувати наш лемківскій світ як мертвий скансен, і, напевно, проєкт «Лемківскій Єрусалим» є того живим прикладом. На конец слова з альбума о виставі, котри отверают XVII Лемківскій Єрусалим.

Долов в пеклі
люде варят, квасят капусту
і родят діти
повідают: до фраса-м сцяраний
або: пекельний бив мій вчерашній ден
радят: мушу дістатися горі з того
пекла

Анджей Бурса

Так, што колі хцете видіти пекло і небо очами артистів — малярів, мусите видіти ціж XVII Лемківскій Єрусалим. Там сут одповіди, чом ся боїме пекла і чом тужиме за небом, колі наше житя ся кінчит ту на землі. Хоц вшитки
знаме, же до кінця не хцеме знати тоти відповіді, бо лекше нам вірити, што ми в силі збудувати ту на землі небо. І така віра є в людях од віків і думам, што все буде вона жити в нас, як і в наступних поколінях.

Поділитися: